Tinh dầu trong những năm gần đây được phổ biến rộng rãi, tuy nhiên nhiều người vẫn chưa có khái niệm cũng như thông tin thật chính xác về tinh dầu Một số người không thích tinh dầu vì chúng có vẻ khó sử dụng hoặc khó hiểu. Để nói hết về tinh dầu trong một bài viết thật sự rất khó vì trên thế giới có hàng ngàn nghiên cứu, hàng trăm quyển sách viết về tinh dầu vẫn chưa thấy đủ. Trong bài viết này, PRANA xin gửi đến bạn 10 kiến thức tinh dầu đơn giản nhất, thú vị nhất mà PRANA tổng hợp để bạn có cái nhìn tổng quan về tinh dầu thiên nhiên nhé!
1. Tinh dầu là gì? Một số khái niệm về tinh dầu
Dưới góc độ khoa học, tinh dầu (Essential oil) là những phân tử hữu cơ nhỏ chuyển đổi nhanh chóng từ trạng thái lỏng sang trạng thái khí khi chúng đạt đến nhiệt độ phòng.
Nói cách khác, tinh dầu là tinh chất được chiết xuất từ thực vật, chúng có chứa thành phần chủ yếu dễ bay hơi, có mùi thơm tự nhiên đặc trưng của chính thực vật đó.
Tinh dầu thiên nhiên thường gọi có hàm ý là tinh dầu chiết xuất từ các loài thực vật thiên nhiên, không phải là hương thơm có nguồn gốc từ hóa chất tổng hợp.
Tinh dầu nguyên chất chính là tinh dầu thiên nhiên nhưng không bị lẫn tạp chất, dầu, hay bị pha trộn bởi hóa chất tổng hợp.
Tinh dầu Organic (Hay tinh dầu Hữu cơ) Là loại tinh dầu mà nguồn nguyên liệu đầu vào được sản xuất không có sự tác động của phân bón hoá học, thuốc trừ sâu,công nghệ sinh học hay phóng xạ hoá học,… Quy trình sản xuất hoàn toàn tự nhiên từ phân hữu cơ, sử dụng thiên địch hoặc sản phẩm nông nghiệp như ớt, riềng, gừng,… để diệt trừ sâu bọ cho ra chất lượng tinh dầu tinh khiết nhất.
Dầu (oil): là bất kỳ chất hóa học không phân cực nào dưới dạng chất lỏng nhớt ở nhiệt độ môi trường có tính kỵ nước( không tan trong nước) và ưa béo (hoà tan trong dầu khác). Dầu có hàm lượng carbon và hydro cao, thường dễ cháy và là chất hoạt động bề mặt. Hầu hết các loại dầu là lipid không bão hòa dạng lỏng ở nhiệt độ phòng, không bay hơi.
Dầu thơm (Fragrance oil): Là sản phẩm có mùi hương tương tự tinh dầu được tạo thành qua con đường tổng hợp hóa học còn gọi là dầu thơm, hay còn gọi là chất thơm tổng hợp từ hóa chất.
Absolute (chất toàn hương) không thực sự là tinh dầu mặc dù có mùi thơm, dễ bay hơi và được dùng trong liệu pháp tinh dầu hay nước hoa. Chúng được tạo ra bằng phương pháp chiết xuất bằng cồn, sau đó cồn được loại bỏ bởi chưng cất chân không.
Hydrosol: Được biết đến với tên gọi khác như nước cất thơm, nước chưng, nước hương hoa. Hydrosol chứa một tỉ lệ nhỏ các thành phần của tinh dầu và các chất hoà tan trong nước có trong thảo mộc được đem chưng cất.
Tinh dầu nước hoa: (Hay còn gọi là nước hoa tinh dầu) Tinh dầu nước hoa là dạng nước cô đặc nguyên chất không chứa cồn hoặc rất ít cồn. Nguyên liệu hoàn toàn từ thiên nhiên nên tinh dầu nước hoa có mùi thơm đậm đà, lưu hương tốt và bám mùi rất lâu cả trên da lẫn quần áo.
Nước hoa (tiếng Anh: Perfume, tiếng Pháp: parfum) là hỗn hợp của tinh dầu thơm hoặc các hợp chất tạo mùi thơm, chất hãm hương (lưu hương) và dung môi, thường ở dạng lỏng. Sử dụng với mục đích tạo ra mùi thơm cho cơ thể, cảm giác dễ chịu, sự quyến rũ giới tính hay đơn giản chỉ là che giấu một mùi khó chịu nào đó.
2. Tinh dầu có từ bao giờ?
Việc sử dụng thực vật và chiết xuất từ thực vật có từ hầu hết các nền văn minh cổ đại trên thế giới. Trong khi một số người nghĩ rằng tinh dầu là một xu hướng mới trong những năm gần đây thì lịch sử đã minh chứng tinh dầu đã thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống nhiều thế kỷ.
+Việc sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ thực vật đã được ghi nhận từ khoảng 3000 năm trước Công nguyên với người Ai Cập, những người đã sử dụng chiết xuất từ thực vật cho hàng chục công việc như các nghi lễ hoặc buôn bán giao thương, còn thể hiện rõ trong các mô tả thực vật được tìm thấy trong chữ tượng hình và nghệ thuật Ai Cập khác.
Tinh dầu được sử dụng từ thời Cổ Đại
+Ở La Mã cổ đại, các hợp chất thơm là một một phần quan trọng của cả văn hóa và sức khỏe. Người La Mã đã biết sử dụng chất chiết xuất từ thực vật cho những thứ như tắm có hương thơm, massage và nước hoa. Tắm đã trở thành một nghệ thuật, với nước hoa và dầu đóng vai trò quan trọng.
+ Ở Ba Tư thời trung cổ (được gọi là Iran ngày nay), mọi người thường xuyên sử dụng và buôn bán các loại nhựa và gia vị được đánh giá cao để làm nước hoa và giúp duy trì sức khỏe. Một bác sĩ người Ba Tư được gọi là Avicenna đã viết rất nhiều về sức khỏe và sức khỏe và được coi là cha đẻ của liệu pháp hương thơm như chúng ta biết ngày nay,….
Còn ở Việt Nam, ứng dụng của tinh dầu được thấy từ thời cô Tấm khi từ xưa ông bà ta đã biết hái lá chườm cầm máu, dùng vỏ bưởi gội đầu, lá trầu không để tắm, dùng gừng uống khi ho, nấu lá sả xông khi bị cảm,…
3. Tinh dầu được làm ra như thế nào
Vậy ta có thắc mắc tinh dầu được làm ra như thế nào không nhỉ? Nếu để nói sâu thì phải đi từ giai đoạn làm đất, trồng trọt và nuôi dưỡng, đến khi thu hoạch để chiết xuất. Tuy nhiên ta có thể hiểu theo cách đơn giản nhất làm ra tinh dầu chính là việc tách dầu ra khỏi thực vật. Người ta thường sử dụng các phương pháp phổ biến như: Chưng cất hơi nước, ép lạnh, chiết xuất dung môi, CO2 siêu tới hạn,…
* Phương pháp thường được sử dụng là chưng cất hơi nước mà quy trình được mô tả như hình sau đây:
Chưng cất hơi nước trong sản xuất tinh dầu
Phương pháp chưng cất hơi nước là một quá trình sử dụng hơi nước để phân hủy thực vật và thu giữ các hợp chất bên trong nó khi chúng thoát ra ở dạng hơi.
Quá trình chưng cất sẽ phá vỡ lá, thân, hoa, rễ hoặc vỏ cây và thu giữ tecpen bên trong.
* Ép lạnh: là phương pháp sử dụng một quá trình cơ học để xoay và làm thủng vỏ trái cây. Sau đó, tinh dầu và nước ép thoát ra từ vỏ được thu lại trong một container. Thường sử dụng để sản xuất các loại tinh dầu thuộc dòng cam, quýt, bưởi, chanh,…
* Chiết xuất dung môi sử dụng dung môi – chẳng hạn như metanol, etanol, hexan hoặc ete dầu mỏ – để hút tecpen và các chất khác ra khỏi cây.
*CO2 siêu tới hạn:được gọi là chiết xuất carbon dioxide siêu tới hạn. Phương pháp này, được phát triển khá gần đây, khiến nó có thể nắm bắt các yếu tố (chẳng hạn như các đặc tính dược phẩm của thực vật như nhũ hương và gừng) sẽ bị mất trong một trong những quy trình chưng cất được sử dụng rộng rãi hơn. Quá trình khai thác CO2 siêu tới hạn sử dụng áp suất rất cao để đưa khí cacbonic vào điểm mà không còn sự phân biệt vật lý giữa chất lỏng và chất khí. Kết quả là chất bán lỏng đặc có thể đi qua nguyên liệu thực vật và chiết xuất các hợp chất tạo nên tinh dầu của thực vật. Phương pháp này cũng được sử dụng để chiết xuất caffeine từ hạt cà phê.
4. 5 Ứng dụng cơ bản của tinh dầu thiên nhiên nguyên chất
Tinh dầu có rất nhiều chức năng vây quanh cuộc sống chúng ta kể không xiết. Tuy nhiên ta có thể phân thành các công dụng chính như sau:
- Thực phẩm và gia vị: Đến tận bây giờ thì công dụng về gia vị và thực phẩm vẫn chiếm tỉ lệ cao nhất, ta có thể thấy điều đó qua các sản phẩm hằng ngày ta ăn uống như nước ngọt có ga, bánh kẹo thường có tỉ lệ tinh dầu nhất định.
- Hoá mỹ phẩm tạo mùi: Tinh dầu được ứng dụng ngày càng nhiều trong lĩnh vực hoá mỹ phẩm, nước hoa, ngay trong kem đánh răng hay nước rửa chén, lau sàn hiện nay, tỷ lệ tinh dầu sử dụng ngày càng nhiều hơn.
- Dược phẩm: ngành dược phẩm chiếm 20% sử dụng tinh dầu chủ yếu dùng để tạo vị thuốc, Hợp chất Menthol trong Bạc hà thường được dùng trị chứng buồn nôn và đau bụng.
- Công nghiệp: Ứng dụng tinh dầu trong sản xuất công nghiệp hoá học đã có từ lâu và ngày càng phát triển.
- Tác dụng trị liệu: Aromatherapy – công dụng mà có lẽ ta được nghe nhắc đến nhiều nhất trong lĩnh vực tinh dầu thiên nhiên. Tuy nhiên thực tế hiện nay, tỉ lệ này còn rất thấp (2%) do người dùng còn chưa thực sự hiểu rõ về công dụng trị liệu của tinh dầu. Tuy nhiên ta có thể hiểu bất cứ khi nào bạn sử dụng chiết xuất thực vật có mùi thơm trong bồn tắm, làm dầu xoa bóp, làm thuốc xông trong nhà, hoặc để chăm sóc sức khỏe hoặc chữa bệnh, bạn đang thực hành một hình thức trị liệu bằng hương thơm. Hiệp hội Quốc gia về Liệu pháp Hương thơm Toàn diện định nghĩa phương pháp này là “nghệ thuật và khoa học sử dụng các tinh chất thơm chiết xuất tự nhiên từ thực vật để cân bằng. Tinh dầu có chứa các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi được chiết xuất từ thực vật gốc, và những hợp chất này có thể cải thiện sức khỏe của bạn.
5. Tinh dầu giúp tăng doanh số
Tại sao tinh dầu làm được điều này?
Bạn đã bao giờ nghe đến “Scent Marketing” hay còn gọi là Marketing hương thơm chưa? Đây là một trong những cách Marketing không còn xa lạ tại Việt Nam. Rất nhiều Doanh nghiệp đã chú trọng đến việc sử dụng tinh dầu để tạo hương thơm đặc trưng thu hút và tạo ấn tượng với Khách Hàng, đặc biệt là các lĩnh vực: Spa, Nhà hàng, Khách sạn, Ngân hàng, Cửa hàng thời trang, Trung tâm thương mại, Showroom xe hơi,… Ngoài việc sử dụng tinh dầu như một liệu pháp trị liệu massage, thì xông tinh dầu cũng là phương pháp được nhiều Spa áp dụng.
Ngoài ra, nhiều công ty cũng sử dụng tinh dầu trong các môi trường văn phòng giúp nhân viên tăng sự tập trung, tạp cảm xúc tích cực khi làm việc, tăng khả năng sáng tạo.
Một nghiên cứu được thực hiện năm 2013 bởi Tạp chí Thương mại và Quản lý toàn cầu Perspective về sự ảnh hưởng của mùi hương tới hành vi người tiêu dùng, nói rằng môi trường mang mùi hương xung quanh sẽ có tác động mạnh giúp tăng cường hành vi người tiêu dùng về cảm xúc, đánh giá, sẵn sàng để quay trở lại cửa hàng và ý định mua hàng. Nhiều cuộc nghiên cứu của các thương hiệu lớn cho biết khách hàng sẽ đánh giá cao những điểm mua sắm dịch vụ có mùi thơm là cao cấp và sang trọng hơn. Một khảo sát nhỏ cho ra kết quả:
- * 100% Khách hàng cho rằng giá trị của một món hàng sẽ cao hơn nhiều lần so với giá trị thật của nó khi được trưng bày trong không gian tỏa hương thơm.
- * 93% nhân viên cũng chia sẻ trân trọng nơi làm việc nếu nơi đó có hương thơm dễ chịu.
6. Tinh dầu trong Yoga và thiền định
Thiền định hay Yoga là những phương pháp giúp chúng ta thư thái cả về tinh thần lẫn thể xác, đem lại những giây phút thư giãn thật sự cho cơ thể. Thiền định, Yoga không chỉ dùng trong tâm linh mà còn dành cho những người muốn rèn luyện về hơi thở và não bộ. Hương thơm được biết là một chất xúc tác, kích thích lên não bộ con người. Từ rất lâu có rất nhiều Yoga đã sử dụng tinh dầu như một công cụ đắc lực. Khi tinh dầu được kết hợp vào việc thực hành thiền định, chúng có thể giúp định tâm, định vị và tập trung tâm trí. Nó cũng giúp loại bỏ những năng lượng tiêu cực ra khỏi cơ thể và tâm trí, tinh dầu được cho là có tác dụng giúp cân bằng, cải thiện và làm dịu cơ thể.
Tăng cường năng lượng và cân bằng tâm trí với tinh dầu khi tập yoga và thiền
7. Tinh dầu và nước hoa – một ngành khoa học nghệ thuật
Có một sự thật là nhiều người hiểu lầm tinh dầu và nước hoa là như nhau. Tuy nhiên khác với tinh dầu, nước hoa là hỗn hợp các chất tạo mùi như tinh dầu, chất thơm, chất hãm hương (lưu hương), và dung môi hòa tan. Các thành phần của nước hoa có thể được tổng hợp nhân tạo hoặc chiết xuất từ thực vật và động vật.
Lịch sử ngành nước hoa đã ghi nhận Tinh dầu chính là thành phần cấu thành nước hoa. Một tỷ lệ khá nhỏ tuy nhiên đó chính là linh hồn của nước hoa.
Tìm hiểu về Tinh dầu và Nước hoa, có quá nhiều điều hấp dẫn, thú vị và vô cùng rộng lớn. Thế giới tinh dầu và nước hoa luôn để lại trong ta một điều bí ẩn.
8. Tinh dầu và phong thuỷ
Ứng dụng Phong thuỷ trong tinh dầu mang đến nhiều năng lượng tích cực
Tinh dầu thiên nhiên là một trong những sản phẩm được ưa chuộng nhất trên thị trường hiện nay, công dụng của nó bây giờ không chỉ tỏa hương hay làm đẹp, nó còn được sử dụng rất nhiều trong phong thủy. Một chai tinh dầu phong thủy tốt, mang lại nhiều tài lộc phải hợp mệnh ngũ hành Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ sẽ phát huy tác dụng tốt nhất mà bạn không ngờ đến.
+Người thuộc mệnh Thổ là người thực tế nhất. Chăm chỉ, thiên về lý trí, thực tế, đáng tin cậy, có tinh thần trách nhiệm, vững vàng, khiêm tốn và giản dị. Điểm yếu của người mệnh thổ là những người an toàn, ít có sự đột phá, khả năng tập trung kém và phản ứng thiếu linh hoạt nên thường rất khó để thăng tiến. Để một phần nào cải thiện các yếu điểm trên, người mệnh thổ nên sử dụng tinh dầu Bạc Hà, Hương Thảo,… có khả năng hỗ trợ rất tốt về trí não, tăng khả năng ghi nhớ và sự tập trung, giúp tâm trạng tốt hơn, lạc quan hơn…
+Kim tượng trưng cho lòng kiên trì và tận tâm. Người thuộc mệnh Kim thường có tính kiên định, sắt đá; vì thế khi đã quyết định một điều gì đó, không gì có thể lay chuyển bạn. Bạn có thể hoàn thành nhiều việc nhờ thái độ làm việc nghiêm túc và khả năng tập trung cao trong khoảng thời gian dài. Điều này khiến họ hay rơi vào tình trạng mệt mỏi vì quá tải công việc. Những loại tinh dầu nhẹ nhàng, thanh sẽ phù hợp như: tinh dầu Bưởi, chanh, sả chanh, oải hương,…
+ Thủy biểu trưng cho sự dịu dàng. Những người thuộc mệnh Thủy là người giàu cảm xúc, nhạy cảm với nhu cầu của người khác. Kết hợp tính cách này với khả năng giao tiếp tốt, sẽ không có gì ngạc nhiên nếu họ là một nhà tư vấn giỏi. Giao tiếp tốt, khả năng thuyết phục tốt, khéo léo trong cư xử, dễ thông cảm với người khác, linh hoạt, trực giác tốt, cởi mở, khả năng phục hồi nhanh, nhạy cảm, nói năng nhẹ nhàng, thẳng thắn. Tuy nhiên vì là những người nhạy cảm, dễ xúc động và rất dễ tổn thương, lại rất dễ dàng bỏ cuộc và nản chí. Thường phù hợp với những loại tinh dầu nhẹ nhàng, giúp ngủ ngon như: oải hương, hương thảo, cam, chanh,…
+Mộc biểu trưng cho sự nối kết sự sống, như rễ, thân, nhánh và lá tương hợp với nhau vì sự sống của cả cây. Hòa đồng, chu đáo, hợp tác, sáng tạo, dễ thông cảm với người khác, rộng lượng, hào phóng, giàu trí tưởng tượng, có nhiều ý tưởng mới lạ, tốt bụng, dịu dàng, nhạy cảm và khoan dung. Điểm yếu của người mệnh Mộc là nóng nảy, thiếu kiên nhẫn. Dùng các loại tinh dầu cân bằng tâm trí sẽ làm việc hiệu quả hơn như: hương thảo, quế, trầm hương, phong lữ,..
+ Người thuộc mệnh Hỏa thường mang đến cho cuộc sống sự sôi động và hào hứng. Bạn truyền cho mọi người nhiệt huyết và niềm đam mê; mọi người cũng thật sự bị thu hút bởi tính cách nổi bật của bạn. Tuy nhiên tính cách nóng nảy khiến bạn thường đưa ra những quyết định sai lầm, hay khoa trương, kiêu ngạo, họ rất hiếu chiến và thiếu thận trọng. Tinh dầu phong thủy hiệu quả khuyên dùng những loại tinh dầu có mùi hương nhẹ nhàng, giúp tinh thần phấn chấn như mùi của tinh dầu xông Đàn Hương, Bạc Hà, hay Oải hương… giúp làm chủ cảm xúc, làm dịu nhẹ tâm trí, giải tỏa căng thẳng, điều hòa huyết áp, suy nghĩ trở nên thông suốt, phóng khoáng và đa chiều.
* Ngoài cách sử dụng tinh dầu phong thuỷ để ổn định tâm trí, cân bằng cảm xúc theo ngũ hành. Các nghiên cứu phong thuỷ còn chỉ ra các loại tinh dầu phù hợp với từng không gian để tăng sự giàu có, thăng tiến trong công việc, vực dậy năng lượng hay hạnh phúc như:
1. CAM- SẢ- GỪNG: Tăng cường năng lượng cho sự thịnh vượng và tiền bạc
2. TRẦM HƯƠNG- QUẾ: Tăng năng lượng cho sự phong phú và kho báu
3. BẠC HÀ- HƯƠNG THẢO: Tăng năng lượng kích thích tinh thần, thu hút sự giàu có và phần thưởng, và cải thiện giao tiếp, ghi nhớ và công việc.
4. SẢ CHANH: để tăng cường năng lượng đổi mới và làm sạch năng lượng trong văn phòng tại nhà
5. HOA HỒNG- NHÀI- YLANG: Trở thành nam châm quan hệ khi bạn tỏa hương thơm, tăng cường năng lượng của sự lãng mạn.
9. Tinh dầu và thú cưng
Tinh dầu được dùng như một liệu pháp hô hấp đối với thú cưng, tuy nhiên để thực sự sử dụng đúng cách vì khứu giác của chúng rất nhạy cảm, vì chó và mèo có khoảng 200-300 triệu tế bào khứu giác (trong khi con người có 5-6 triệu). Thú cưng sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn khi xông tinh dầu hơn ta nghĩ. Thú cưng có sinh lý độc đáo và không thể chuyển hóa hầu hết các loại tinh dầu như con người.
Yêu thú cưng theo cách của bạn
Chúng ta luôn yêu thương cho thú cưng của mình và sẽ làm bất cứ điều gì trong điều kiện có thể để chúng khỏe mạnh và hạnh phúc càng lâu càng tốt. Tuy nhiên tinh dầu cho thú cưng lại phải chú trọng nhiều yếu tố, bởi khứu giác của chó mèo cực kỳ nhạy cảm. Trong mọi trường hợp, ngay cả một giọt tinh dầu đổ trên mặt bàn cũng sẽ khiến chó hoặc mèo của bạn rơi ngay vào chỗ bị đổ, vì vậy nếu bạn sống với vật nuôi, hãy lau sạch dầu tràn ngay lập tức. Bạn cũng nên giới hạn thời gian cho thú cưng ở bất kỳ phòng nào có máy khuếch tán.
10. Những điều luôn ghi nhớ khi sử dụng tinh tinh dầu
Một là: Nếu bạn định mua một loại dầu cho mục đích trị liệu, hãy cẩn thận kiểm tra chai để tìm các từ tinh dầu, kỹ hơn là biết rõ thành phần làm ra nó.
Hai là: Đừng mua sắm theo giá cả. Hãy mua sắm theo chất lượng.
Ba là: Tinh dầu đại diện cho một nồng độ tecpen rất mạnh. Do đó chỉ cần một lượng nhỏ sử dụng bất kỳ việc gì.
Bốn là: Luôn pha với dầu nền trước khi sử dụng vì tinh dầu rất mạnh và có thể gây bỏng da nếu không cẩn thận.
Năm là: Cần biết rằng tinh dầu có thể ăn qua nhựa. Chỉ sử dụng chai thủy tinh có nắp kim loại để đựng dầu và chỉ dùng bát sứ hoặc thủy tinh để tạo hỗn hợp.
Sáu là: Luôn kiểm tra độ nhạy cảm của da trước khi sử dụng tinh dầu.
Bảy là: Không phải tất cả các loại tinh dầu đều phù hợp. Đối với trẻ em, bạn sẽ chỉ cần một nửa lượng tinh dầu được khuyến nghị cho người lớn. Để đảm bảo rằng dầu an toàn cho con bạn.
Tám là: Luôn để xa tầm tay trẻ em, chỉ sử dụng theo chỉ dẫn và bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
Chín là: Cẩn trọng khi sử dụng tinh dầu trong thời kỳ mang thai, nhất là trong giai đoạn 3 tháng đầu.
Mười là: Luôn cân nhắc và tìm hiểu đúng loại tinh dầu mình cần với nhu cầu, sở thích và cơ thể của mình để được sử dụng và mang lại kết quả tốt nhất.
10 thông tin đơn giản này có giúp bạn hình dung cơ bản về tinh dầu và những tác dụng của nó đối với cuộc sống? Nếu có hứng thú về mảng nào bạn cũng có thể góp ý và đề xuất để PRANA có thể đi sâu hơn về chủ đề đó nhé! PRANA luôn mong muốn thông tin đến bạn những chia sẻ đơn giản nhất và hữu ích nhất để bạn luôn có thể bỏ túi bí kíp và ứng dụng tinh dầu vào cuộc sống của mình!
